5.PARTE DE LETRAS DE CANCIONES PARAGUAYAS (..y algo de historia..)

Opinión autorizada (x)

“FA-RE-MI, es la revista que más estimo y admiro por su contagioso dinamismo. Por eso,  dedícole dos de mi últimas producciones,“Corazón“ y la habanera“ Noches blancas“, esta última ya inspirada bajo el cielo guaraní. Además, encargo al Sr. Director, el amigo Garcete Saldívar, la recopilación completa de mis obras musicales para la publicación de una revista exclusiva para el efecto”

Mauricio Cardozo Ocampo

(En su “Solar Guaraní”; 10 de enero de 1955; mansión señorial que estaba

en el barrio Villa Morra, (Asunción, Paraguay), que más tarde

fuera demolida. Hoy esta en su lugar, el “Colegio Santa Clara”)

(x) Publicada en la Revista FA-RE-MI, no. 4, de los meses febrero/marzo de 1955

Primicia para FA-RE-MI

Corazón

(Canción paraguaya)

No te vayas corazón lejos de mi

No te alejes que sin ti no sé vivir

Es tan hondo mi dolor

Cual intenso es mi sufrir

No te vayas corazón lejos de mi.

El romance aunque fugaz fue tan feliz

Y era nuestra la alegría de vivir

Si hoy me robas tu querer

Llevas parte de mi ser

No te vayas corazón lejos de mi.

Cuando llegue el desegaño que es artero

Cuando llegue el desengaño sin piedad

Con un mundo de cariño yo te espero

Si tu vuelves corazón, tuyo será.

No te vayas corazón lejos de mi

No te alejes que sin ti no sé vivir

Es tan hondo mi dolor

Cual intenso es mi sufrir

No te vayas corazón lejos de mi.

Letra y Música:

Mauricio Cardozo Ocampo

Mburucuya

Primicia para FA-RE-MI

Noches blancas

(Rasgido doble/Habanera)

Oh!  noche blanca radiante y bella

Noche de lirio y de resedá

Noche de azahares, luna y estrellas

Noche embrujada de mi ciudad.

Te recupero con mi guitarra

Para cantarte como en mi ayer

En la ventana de mi esperanza

Donde me aguarda dicha y bonanza

Premio anhelado de mi querer.

Oh! noche blanca maravillosa

Tan asuncena y tan hermosa

Tiene el encanto de una mujer.

En el oriente se asoma

Blanco y hermoso lucero

Y una canción en la noche

Va repitiendo te quiero.

Miles de estrellas bordan tu cielo

Cuál rico manto de ñanduti

Tras las ventanas su blanco sueño

Tejen tus bellas cuñataí.

El jazminero con las diamelas

Dan su perfume embriagador

Y rivalizan con la azucena

Para brindarte noche asuncena

Toda sus galas y su esplendor.

Oh! noche blanca tibia y serena

Donde una alondra canta su pena

Y una guitarra llora su amor.

Letra y Música:

Mauricio Cardozo Ocampo

Vy´apavë nendive

Mba´étepa che rekovemi

ndeteínte nde yvága kañy.

Nde reságui ijajái saraki

oñomi kuarahy ha jasy.

Tesarái oñuã nde rape

ha ne ánga pykua kirïrï.

Reipotáva guive hesaite.

!Mba´étepa che rekovemi!

Sapy´ánte mborayhu nemokyrýi,

nde reity haguã upéi pya´e pörã.

Ipotýrö kunu´ü nemba´erã

ipiru ha oiko chugui nuatï.

Che ñe´ã tyre´ými ijarase.

Mamoitépa oime okañy ijararã.

Che rekove péina avei mbarakasã,

ohenói nendive vy´apavé.

Mba´étepa che rekovemi ?

Letra: Rudi Torga

Música: César Cataldo

-------------------o--------------o----------------------

Serenata Carmencita-pe

Epáyna che tupãsy, rohayhúgui aju rohenói,

oiméro romyangekóikena ani nde pochy

aru chendive jasy, opaite estrella kuéra

ahenóivo pe nde réra che ãgãmíko hory.

Dulce encanto de mi vida epáyna ehechami

mba´eichaitépa hi´ãguï la reina yvagapegua

nerendápeko oja, oñemondéko ysapype

ha ko´ãga pende ypýpe chendive ne pondera.

Tupãmi pyhare jere iñavaníko omomyï

oipejukuévo ohypyi yvotype nde rokára

ha hendive Ñandejara pea mo Tupãsy ykuápe

rohayhuha oikuaahápe igrásia omongukúi.

Ndéve guarãnte aru yvotymi rehayhuvéva

ysyrypente ajuhúva rosita y enredadera

ha umívagui ipöravéva ku lirio poty kuru.

ndijavyi pe nde juru pe clavel pytã pörã.

Oime niko ku azucena ka´aguy omohyãkuãva

agósto-pe ombojeguáva opaite nde guataha

ha umívare che mandu´ávo nerovetãme ajávo

ne ryãkuãme che añuãvo opaite ku asüsümba.

Tajedespedi taha, adios che tupãsymi

che mbaraka okïrïrï, che purahéi ja´opáma

ankargáta ndéve che áma ku resënguévo okápe

che rehe nemandu´ahápe mante ne ãho haguã.

Letra: Luis Fleitas

Música: Juan Pablo Bernal (Ramón Vargas Colmán)

----------------------o---------------o-----------

Canción para Villa Hayes

Yo no olvido Villa Hayes,

lugar de ríos y tradición,

puerta del Chaco bravío,

es mi terruño y recordación.

Troperos y canoeros arriero

porte es el sentir,

estampa de mis hermanos,

es pueblo llano curtido al sol.

En mi andar de soñador

como camalote regresaré

henchido mi pecho al viento,

como el velamen mi corazón.

Quiero abrazarte en mi canto

por la añoranza que guardo en mí,

contarle a mis compueblanos

que allí la infancia viví feliz.

Quiero deambular sus calles,

barrio Cerro Golondrina,

Pañete, Santa Librada,

almacén de Pascottini,

su yapa de caramelos,

parrillada “Las Palmeras”,

sol naciente y carretilla,

eran noches de bohemia,

luz de vela, caña y truco

y sapukái de amenecidas.

Recitado

Villa Hayes: de lejos te sueño en vuelos de bragados,

cigüeñas y karaü llorando sin consuelo.

Vida de polvareda, lluvia, viento, sol y monte

y cuarteles de verano, enero de compañeros,

inocencia. valentía, herencia de Boquerón y Campo Vía.

En mí no cambió nada, andar y desandar la vida,

voy de regreso a mi rancho.

Antaño de serenata como cigarra canté al amor,

aún tengo en mi memoria mi primer beso y su candor.

Era una princesa india de dulce boca de rojo punzó,

olor silvestre al acecho, anidé en su pecho un día de abril.

Cerquita de lo que cantoTacuara, Cerrito y también Aceval,

vecinos del mismo camino saboreando el mosto del cañaveral.

Piquete y su balsa cargada era la esperanza en su lento andar,

crisol de gente en el río llevando provistas rumbo al hogar.

Letra y Música:

Jackson Manosalva

------------o------------------------o--------------------

Nde poty ryakuãnguemi

Aipo´ova´ekue nde poty

aimo´ãgui hyakuã aréta

ha reíma ambyasyvéta

ja´ahecháma katu ipiru

ndaikatuvéi rohetü

ipirúma la ne ru´ã

jareíma che rorrega

opa la ne mborayhu.

Hetava´ekue rorrega

ha ne mata ahyvykói

ndaiporichéne mokóï

cheichaite nde rayhuha

nde poty ryakuã pörã

aipo´ova´ekue ahetú

naimo´aiva´ekue rejuhu

otro che rekoviarã.

Ko´ãgã péina ahecha

otroitéma nembojere

ha che nde rayhuharégui

renegáma ne ryakuã

che añomíma che reja

sin tu flor, desconsolado,

ne mátagui apartado

sin consuelo asuspira.

Pero marãve ndoikói

tu falsedad de amor

también aspiré tu flor

nda´aréi ramo jepe;

areko avei chave

el recuerdo de tu amor

como mañanera flor

nde potymi ryakuãngue.

Letra: Patrocinio Rojas Esteche

Música: Lorenzo Leguizamón

Te añoro Piribebuy

Quisiera decir cantando

que añoro tu hermosura

tu riqueza de natura

manso arroyo igual no hay.

Adornado de amambái

tu agua corre orgullosa

bajo arboleda frondosa

eres riqueza del Paraguay.

Yo soy tu admirador

de tus valles y de tus prados

vuelvo a decirte cantando

que te añoro Piribebuy.

Tus hombres son laboriosos

tus mujeres más que bonitas

y eres tú cuna bendita

el más bello del Paraguay.

Muchas veces en larga noche

no duermo porque te añoro

busco tu brisa cual un tesoro

sueño y deliro por tu lunar.

Bajo tu cielo sentí la calma

pasé los años de mi niñez

aunque me vaya lejos muy lejos

de ti mi pueblo no olvidaré.

Letra: Rodis Segovia

Música: Fausto González

Kuña sapara

Nde reho guive apyta che año

arojahe´o pe ne pore´ÿ

akokueheve eremíva chéve

ñande oñoirürã ára opa peve.

Ndaroviava´erãi che reja hague

jojoayhu rire, kuña sapara,

panambi muña jahámi va´ekue

mborayhumeme ñande rekove.

Aikuaa kuehe oñemombe´u

nderecha hague remuña yvytu

che katu añesü, añepomoí

hi´ãnte ajevy vevüi rohetú.

Ikatunga´u rejevy jey

che ndachepochyi ha roha´ãrö

jajoyhujey, kuña sapara,

ko che korasö tovy´a jey.

Letra: Antonio Escobar Cantero

Música: Rodolfo Dami

----------------------o-----------------o--------------

Purahéi “Mamoreí”-pe

Pejamína che rehe, che moirümi ko vy´ápe

japurahéi mbarakápe ja upéi jasapukái.

Ahecha ndagueroviái oïvaha Ybycuí-pe

ko mba´e demáva Mamoreí oje´eha.

Ijerére henyhë ka´aguy hovyümbáva

ha yvytu cérrogui oúva mbeguemi ñande peju.

Pyharérö ñahetü yvoty hyakuã asyva

ñane anga ombohoryva ha omondóva vy´a´ÿ.

Oga´i kapi´i guype oñembyaty ovy´aséva

ha oïma opurahéiva yrö caso omombe´u

terã osë ojeroky ñande pólka ymaguaréva

sapukáipe he´evéva, ko´ápe ñahendupa.

Mamoreí-pe oguahë tapicha opaichaguáva

peteïcha enterovéva ovy´aséma guive

ko´ápe oïmbaite la vy´arã jahekáva

mba´asy omongueráva ko´ápe jarekopa.

Che purahéi opakuévo don Pablito-pe ahenóita

karia´y ikatupyryva ndoikuaáiva kane´ö

ha óga járape ahejáta che maitei purahéipe

ñambovíva chupekuéra oikove puku haguã.

Letra y Música:

José Magno Soler

-----------------o---------------o------------------------

Aikosénte

Aikosénte…yvyturö

ha nde ypýipi ahasakuévo

vevuimi roipejukuévo

tahëtü pe nde syva

ha upéi ku mitã ñañáicha

tamoasaïmba pe nde áva

iñapopë, hyjuipáva

ha upe rire tahasa.

Aikosénte...yvotÿrö

ha aimemi nde yvotytýpe

ha eju ne kuã apype

che po´o mbeguekatu

che moï nde po pytépe

ha nañoite reikuaaháicha

che moñe´ë ku mitãicha

ha upéi rire che retü.

Aikosénte…ne mbo´ýrö

ndajúri ñasaingohápe

taikove nde rayhupápe

upépente che añomi

ha sapy´ánte rejayvýro

tahecha kirïrïhápe

rerekóva ñemihápe

mokoï guyratïmimi.

Che moï nde pyti´áre

taikomi nde jeguakárö

ha py´ýïnte che momorãvo

ejayvy ha cheretü

ha upekuévo nde py´águi

enohë nde pukavýpe

rerekóva ne angapýpe…

hendyta ne mborayhu.

Aikosénte akãngytarö

ha aimemi pe akã guýpe

ñanaño pe pytü guýpe

tachejopy nde rova

ha upeichahágui nde kéra

mbeguakatu rejerévo

nde yuru ohasakuévo…

ha´e tacheretümba.

Hi´ãnte reikuaa´ÿre

aiko pe yva ajurö…

ha ne raï chembojurüvo

ne rembe tachepyte

nde yhuhéi amboguekuévo

tacherapy nde ratápe

ha aguãhënguévo yvápe…

ta´u nde eirete.

Letra: Gumersindo Ayala Aquino

Música: José Domingo Morínigo

Ysyry

Che ykére reiméva kuña neporãva

omboguéva ohóvo che jurúgui yuhéi

sapy´ãmo ko´ërö oime che pe´áva

nde ykégui che anga ndajajuechavéi

upévare kóina romoporãmbávo

aheja ndapysápe ko che purahéi

che rérape oikórö nde réra nuãvo

ha hese ke ikatürö ani rejaheí.

Oguãhërö nde ypýpe ko´ërö ko´ëvo

kuatia apytépe ko che ñe´ëngue

he´íne upépe asapymikué´o

che kü ári nde réra ahupapo hague

sapy´ámo ko´érö oime che pe´áva

nde ykégui che anga ndajajuechavéi

ka´aru oñapymívo oñemívo ko ára

ehendu ko ha´éva ha eropuraheí.

Letra: Félix Fernández

Música: Agustín Barboza

----------------o----------------------o------------------

Soy el  mensajero

Soy el mensajero, de una noble raza

que brinda su canto, sus versos sonoros por viejos caminos.

Guaraní es mi nombre, el mundo lo sabe

y en mis labios suena la canción morena de una vieja raza.

Soy el mensajero, de una selva inmensa

que brinda su canto sus versos sonoros por viejos caminos.

Guaraní es mi nombre, el mundo lo sabe

y hoy canta la gloria de la vieja estirpe raza guaraní.

Quiso el destino que fuera, sol por la selva y los mares

raza sublime y guerrera, tu valor hoy te canta la América.

Vaga tu voz por los vientos, queda tu herencia sellada

raza sublime y guerrera, ya no habrá otra igual,

guaraní.

Letra y Música:

Jorge Jara Yorg

--------------------o-----------------o--------------

La voz  del viejo río

Mi voz antigua viene de lejos

del viejo río que la acunó

sigue tan limpia como las aguas

del viejo río que me llevó.

Traigo por ella y en mi guitarra

los tiernos besos del gran Manú

y en mi garganta aprieto un nudo

de cinta, roja, blanca y azul.

Canción hurtada de altas noches

del pecho inquieto de la orfandad

para encenderla en serenata

en mil ventanas del Paraguay.

Canción antigua, rumor de río,

del viejo río que me acunó,

canción morena, canción serena

canción del verso que se perdió.

Traigo con ella indiano acento

que me enseñara José Asunción

y al entonarla vibrante siente

un eco extraño mi antigua voz.

Letra: Aníbal Romero

Música: Agustín Barboza

-------------------o------------------o----------------

Alto Paraguay

Como señal de progreso

de mi patria paraguaya

luce su estampa en la playa

la princesa luz auroral:

Pinasco, jardín norteño

de mi Alto Paaguay,

feliz sitial de grandeza

del gran Chaco Boreal.

Hermoso puerto de ensueño,

Fonciere luce imponente,

orgullo del sol naciente,

bello pensil oriental,

caro al afecto sincero

de la agreste canción,

Casado, bello rincón

del cielo occidental.

Nuevos pétalos de flores

en el jardín ribereño

Colonia, dulce ensueño

de mi solar guaraní

y deshojo los capullos

de la selva milenaria

es Francia la pasionaria

de mi vergel Vallemí.

Regazo tibio del río

y cuna de mis acentos,

Sastre, los sentimientos

de mi cálido corazón;

por ti Isla Margarita

Mi canto tanto se empeña

al saberte perla norteña

dueña de mi estimación.

Cual rara joya nativa

que plenamente resalta,

bella Colonia Peralta,

motivo de inspiración,

Fuerte Olimpo y Guaraní,

hermosas prendas lozanas,

y Bahía Negra lejana,

guardían de la nación.

Letra: Pablo A. Turró Zayas

Música: Ireneo Ojeda Aquino

----------------o------------------o-------------

Che pueblo Acahay

!Ha che pueblo Acahay!: nderehe chemandu´ávo

purahéirãmi ajapóta yvytu rehe apoi;

tove taiñasarambi nde rérape aipoty´óva

amo che ãgã mbytégui ko´ã ñe´ë guaraní.

Ko versomíme ahenóita umi nde jeguakahára

jardín-re che ambojojáva, oïva en el Paraguay

ka´aguy ha ñu poty ndie oñuambáva opa ára

ndareíri nepörãva nde che pueblo Acahay.

Oime Caraguatay ha upe barrio Costa Báez

mokóïvéva peteïcha pörãgui imomorãmby,

upe kotyo reguatãrö rejuhúne Arroyo Verde

ku yvoty eta apytépe hesakã potï asy.

Ku Pinto Costa Peña ha oiméva upe Islería

vy´a raitýpe aheróva umi che rekohaite:

Tapytãngua avei, Yvyra´ity, Potrero Arce

aipo yvyty rokáicha pörãgui opa ohesape.

Ñoaï ha´e Yeguarizo ha avei ku Isla Báez

kogatýgui henyhëva, omba´apóva retã.

Rincón ha´e Cerro Guy hetaha kuña ipörãva

ha pa anichéne Acahay nde rehe che mandu´a.

Mombyry guive avei ojekuaa pe ijyvatéva

ohupyty vaicha yvága, upe Cerro Acahay;

ka´aguy pa´ü mbytépe, yvotýpe oñemondéva

omopörã potavévo ñane retã Paraguay.

Acahay ha´évo jaha´epaitéma

maymave ipörãvéva hese ijatýva

ha la ipörãvéva oime Recoleta

ikora ysyrýgui jajahu haguã.

Oguahë chéve ko ára upe romoñe´ëmívo

che akãme roguerekóva nde che táva pörãite

reñemondéva jazmín-pe ha violeta apytépe

ne ryakuãvúva reína ku ára ha pyhare.

Ha che pueblo Acahay akói rohechaga´úva

nde yvotykuéra rechávo hi´ãnte chéve aveve

ha aguejy ne rendápe, taiko nde kuarahy´ãme

ha aipo´o nde yvotytýgui cheirurã amanomeve.

Letra y Música:

Alfonso Romero Adorno

------------------o----------------------o-------------

Misiones che guataha

Vy´a pa´üme aropurahéita Misiones ñúre che guataha

San Juan Bautista de las Misiones lugar florido che vy´aha

Villa Florida-gui ahasávo playada ñúre jajepoi

San Miguel pueblo jahupytývoke ñaguahë japytu´umi.

Ita Jurúgui ja´ojekuaáma yvotytýicha ogamimi

plaza arboleda de la Tercera cuartel iporãva ku R.I.

San Juan Bautista de las Misiones che purahéipe romomorã

ciudad querida de mis amores, lugar de ensueño che vy´aha.

San Juan Misiones-pe ñaguãhëne amo placíta-pe japytu´u

ha upe rirénte ãgã jaháne Paso Naranja-pe jajahu

jahasamíne hacia Colonia ha upéi San Roque-pe avei

oiméva upe che yvotykuéra hi´ãva chéve amomaitei.

Upéi jaháne hacia Potrero mbarakapúpe jajeroky

ma´ërã oikóta ñane ko´ërö ñamyakãsã guive umi peky

jahasakuévo ãga jaháne ku Cuatro Boca ñamboyvoty

en el desvío Santa María upépe oiméva oikove che sy.

Allá en la loma se ve de lejos ipörãitéva naranjaty

Alonso-kuepénte ojekuaáva granja Tercera che yvotyty

los pajarrillos vuelan trinando en las orillas del tatarë

kurususíto tan milagroso upépe ahámiva añembo´e.

Jahupytývo Loma San Pedro typychatýre jajepoi

ha San Antonio-pe ñaguãhëvo ñamo´ãguïetéma Itakuruvi

oime ku arroyo ñane encantaba aquel paraje del pakuri

che rerahána pe nde ysyrýpe ku San Ignacio tahechami.

Como recuerdo péina opytáma para la historia che purahéi

adiós Misiones de mis andanzas adiós lugares che rapekue.

Letra y Música:

Néstor Damián Girett

-----------------o---------------------o-----------------

Che pueblo pörã

Ajúnte rohechami mombyry asyetégui

hetã rohechaga´u nde che pueblomí;

tamoasãimi nde rokáre che py´aitégui

che purahéi kunu´ü ryakuã pacholi.

Bandada korochire péina che moirüma

aponderami haguã ne marangatu.

Akóinte hyakuã porã mayma nde yvoty mitãkuñaita

ha itekove ne mitã rusu che pueblo porã.

Vy´águinte che rasë ahenduvove ne campana pu

Ha péina pype hekoviapaite ko techaga´u.

Péina, Arasaty, hovái Costa Hü ha Paso Paré,

péina Rincón´i, Cerro Tatu Kua

ha Isla Pa´ü che vy´ahague.

Oime Cordillera yvága rovái ñu hovy porã

pépe opurahéi ku Salto Cristal

ko che purahéipe tamoherakuã.

Tapurahéi Takuary, cuna del Centauro,

hovái oime Minas Kue mandu´aiteha

upépe oikova´ekue ku cañón “Cristiano”

he ñane defende pe guerra aja.

Oime avei Entre Ríos ysyry pa´üme.

Kurukáu ha Ytaypa chupe ombojegua.

Ha pe pueblo rembe´ýpe ikoni koni ku Paso Sabrá

omboguepaitéva ku mbyry´ái ysyry porã.

Vy´águinte che rasë ahenduvove ne campana nu

ha peína pype hekoviapaite ko techaga´u.

Sapy´ánte che ko´ë opa che pytu, pueblo Ybycuí,

mba´éichatamo upe nde pohéi apytu´umi.

Letra y Música:

Mauricio Cardozo Ocampo

--------------------o------------------o---------------

Donde mi canto pasó

Mi canto vuela hacia el tiempo de la esperanza,

hereda su vocación de mi dios Tupã

y recorre los caminos de mi azul patria

en el sonoro cordaje del mbaraka.

Es su idioma fraternal como la alborada

que para todos reparte ára pyahu,

como una mano labriega surcos reclama

para sembrar en los seres el mborayhu.

Donde existe incomprensión

mi canto lleva hermandad,

a nadie dice ”señor”

si no está con la verdad.

Donde mi canto pasó

alegría brotará;

es la vida su pasión;

su ideal, la libertad

Letra: Rudi Torga

Música: Arnaldo Llorens

-------------------o--------------------o--------------

Alto Paraná

Recitado

Paraná, de eterna estirpe arisca,

de canto y tiempo futuro,

en tu cauce se preñó el estampido

del sol hecho barranco

 y solidario azul de cielo.

Matiza el sol con oro el barrancal

alza su canto el Alto Paraná

con el vigor de su salvaje y largo andar

las nubes se desatarán y el aire sangrará

su ofrenda de azul en tan grandioso altar.

Bridas de luz surgirán de la luna

por detener su ansiosa libertad

y así rebelde, crines de plata se alzará

mezcla de luna y aluvión

y el Alto Paraná eterno correrá

su cuerpo rumbo al mar.

Letra: Marilý Morales

Música: Herminio Giménez

------------------o--------------o-------------------

Buenos Aires, !salud!

El ave parlante que canta y solloza de noche y de día

la  Guarania alada de la melodiosa selva guaraní,

presa en seis por ocho como un homenaje de agreste armonía

traigo la Guarania, bella Buenos Aires, traigo para tí.

Tu gorgeo arpado te trae la cadencia de nuestra floresta

que amarán tus niños, tus músicos vagos, tu pueblo gentil,

cruzará llorando tu calle Florida y entrará en tus fiestas

a dejar los ecos de alguna silvestre romanza en tu atril.

Son versos y gemidos de un poeta que adora

tus flores del Plata, tu cantar de la Pampa.

Buenos Aires, salud.

Buenos Aires, slaud.

Salud

Letra: Manuel Ortiz Guerrero/Eladio Martínez

Música: José Asunción Flores

----------------------o-----------------------o-------------

Sueña

Sueña niña de mi vida,

dueña de mi alma, de mi corazón;

sueña que en tu leve sueño

sientas las caricias de esta mi canción..

Sueña que esta madrugando

será de alborada de nuestro querer

sueña , sueña amada mía

sueña dulcemente, con suave ternura

en mi gran amor.

Letra: Stilver Cardozo

Música: Silvio Rubén (Papín) Zaputovich

----------------o--------------------o------------------

Plegaria

Si alguna vez en la sombra

de esa tu noche callada

rehendu vaicha yvytúre

nerenóiva vevúimi

es mi alma que errabunda

ha llegado hasta tu alcoba

jepiguáicha nde keguýpe

neretüvo kambami.

Solo Dios es el testigo

de este largo sufrimiento

haimetéma chemboypíva

mombyry nde rehe´ÿ.

Solo, triste y cabizbajo

voy a veces musitando

ñembo´éicha upe nde réra

rohayhúgui Tupãsy.

Hoy cual pájaro campana

lanzo al viento mi plegaria

mborayhúpe oñemondéva

purahéi ndéve guarã

y que llegue a tu ventana

cual rendida mensajera

ko ñe´ë ndéve amondóva

mombyrýgui che kamba.

Letra: Leopoldo Franco Rivarola

Música: Irineo Ojeda Aquino

 ---------------o-------------------o---------------

Kuarahy reike

Kuarahy reikévo aguapy ajesareko

he´eténte chéve ku ahechãtava reju

haku vevuimíva che reságui otörörö

aikuaamaháre oguema hague la ne mborayhu.

Rasa ndavy´ái ajechaháre a mombyry

che mbarakamíndie péina ndéve apurahéi

mba´éicha reímo toguahë mba´e mbyasy

nekörãsömíme ha che rehe topa jejahéi.

Oguahëvo ka´aruete

che ãho ko apyka ári

hi´ãma ku aha nde piari

ja jaju jey oñondive.

Ndaikuaáinte ku añete

mborahúpa rerekovéne

terãpa ambue oiméma

orovy´a nde rekove.

Letra: Luna Martínez

Música: Germán Bogado

-

Che poncho charami

Tu fuiste poncho mío testigo de mi dicha

En tantas noches bellas cuando al amor canté

Che poncho mi che pópe me vieron muchs tardes

Cruzar hacia la aldea en pos de algo mejor.

Los campos perfumados, los montes susurrantes

Me vieron con mi poncho retar al vendaval

Em días invernales tu fuiste mi refugio

Y fuiste mi consuelo, che poncho charami.

Tu siempre flameaste al viento cual bandera

Opárupi aikórö che poncho charami

Tu fuiste poncho mío testigo de mis días

De tierna aventuranza que antaño disfruté.

Letra: Antonio Ortiz Mayans

Música: Eladio Martínez

Villarrica che ciudad

Ha valle porãite

opaitéva rejajai

che áhogui nderehe

che ko´ëva ndavy´ái.

Mombyry ajesareko

rohechatánte vaicha

remimbipa pe amo

ñaimo´ãva ku mbyja.

Ku nde cerro rovjü

ha nde barrio porãita

oiméne hyãkuãvu

Villarrica che ciudad.

Hetáma ohasa ro´y

nde yvýgui asëhague

ha akóinte che rasy

che mandu´a nde rehe.

Oiméne upe che yvoty

yma che rembiayhukue

ambuépema hory

na´imandu´ái che rehe.

Oimevarã katuete

umi che rapekueta

che mitã ramo guare

pore´ÿgui oje´ópa.

Ha che ko´a mombyry

vy´a ÿ che moangata

hi´ãgui ahami jey

Villarrica rohecha.

Ha vokóinte ikatu (*)

ne rendápe añemboja

ha ã purahéi pyahu

te´imi rohayhuha.

Ha che valle porãite

reiméva ku mombyry

rohayhúgui añete

ndajokói che resay.

Letra: Gregorio Narváez Arce

Música: Andrés Cuenca Saldívar

(*) Estas dos últimas estrofas suelen omitirse

en las grabaciones.

Ikañymby

Pejéna chéve mamópa oiméva

ahayhuetéva kuñataï

pejéna chéve ndapehecháipa

ndapeikuaáipa che yvotymi.

Na´ymaitéko oiko haguémi

toryme´ëmi ika´avo

ágã aréma ndahechavéiva

ndaikuaavéiva mamópa oho.

Che mandu´ánte pyharevérö

he´émi osëva opurahéi

óga yképe yvotytýpe

ku angapyhypemi ndachevéi.

De tres pendientes inamichãimi

ha pe hyãkuãmi katu yvoty

hovapytãmi ijeheguimínte

pynandimínte ha´e ijuky.

Pe ijajuri mbo´y hepýva

vera hendýva ojuasasa

kuairü ramale umi ikuãre

ha pe iñakãre kygua vera.

Tove mba´éna moliendahápe

ku vy´apápe toñomoirú

teko potïme ha´e omyasãimi

omohyakuãmi pe mborayhu

Ndapehecháipa mamópa ohóva

che mo´ãhóva che rembiayhu

che cheku´íva ko yvy apére

hapykuerére aporandu.

Typoi jeguámi ao po´ígui

ku ñandutígui hyjúi asy

takate´ÿme pype oñomíva

hendypumíva tembetary.

Amomorãgui he´ë asyvégui

eíra saitégui ipukavy

ha pe iñe´ëme ombyesaitéva

ku iñañaitéva jepy´apy.

Ikambuchípe jazmín romero

ha´émi osérö y piári oho

ykua rapére puka pukúpe

che mborayhúpe ohaitypo.

Kokuépe ohórö tory vy´ápe

hi´avakuápe ku yvoty

ikypy´yndie oho javérö

mokóï lucero vaicha oguejy.

Ndahechavéigui ñeporandúpe

opa yvytúpe hi´ã ajoko

pejéna chéve ndapehecháipa

ndapeikuaápa mamópa oho.

Letra: Emeterio Cantero Vera

Música: Andrés Cuenca Saldívar

-------------o---------------------o-----------------------

7 notas musicales

nde te has ido bien de mi vida ídolo mío

mamópa ägã oime ipotýva nde rekove

y yo afanoso te evoco en vano en mi desvarío

ha tesaýpe ahypymíva nde tapere.

Recuerdo grato queda grabado en mi memoria

che korasögui ave ndoje´óiva pe yma guare

cuando tú sola fuiste mi dicha, mi fe, mi gloria,

nde pukavýpe rejohéimiva che rekove.

Mi angustiada vida enferma busca su ocaso

ne pore´ÿgui ko che amanota ko´ërãmoite

el dardo agudo de tu ausencia troncha a pedazo

che korasõmente che kutúva reho guive.

Fatal destino toda mi dicha me ha truncado

ku nendivénte ahasava´ekuemi vy´a mayma

ya muy remoto cuando vivía junto a tu lado

aimo´ãÿre oimévo ára reho haguã.

Sol de mi cielo luz de mi vida lejana amada

eju jevýna eju jeýnte ani amano

ven que te aguardo en esta choza tan desolada

añesuhápe che ánga che pópe roha´arö.

Late mi pecho con vehemencia con locas ansias

che jyva ári hi´ãgui chéve reime jevy

y se enmohece mi vaga vista por la distancia

ni che ñe´ëme ndaikatuvéigui rohupity.

Si tú supieras de mi nostalgia ídolo mío

katueteíma nemyangekóiva techaga´ú

aunque ya vives en el dominio de tu albedrío

py´a hãtãgui reho reity ko che mborayhu.

Letra y Música:

Emiliano R. Fernández

-----------------o--------------------o--------------

La última letra

A ti flor de mi vida, selvática azucena,

ko roheja kuetévo adiós ndéve ta´e;

la más triste palabra que en mi labio suena

ko´agã rehendúta ipahaite.

Secáronse las flores de mi vergel soñado

hakã pirupaitéma upe che yvotymi,

el raudo torbellino impío y malvado

umi aipotava´ekue oitypáma chehegui.

Mi pobre vida enferma muriente ya dormita

mba´e mbyasy poguýpe  che ára aha´arö

y tú reina terrestre, amada Belencita,

upe ndacherayhúigui reipotave amano.

Amadme compasiva, te imploro mi azucena

anína ne ñaña rehayhu ramo nde sy

no ves mi pobre alma ya sumergida en pena

mba´éichapa okái ha ochyryry.

Yo llevo tu recuerdo, recuerdo que en mi vida

oikova´erã che akãme mante iñongatupy,

novela de una noche de luna esclarecida

ñaime ramo guare vy´ápe tupásy.

Y hoy sigo este sendero buscando ya el olvido

si nde niko che chína ndacherayhu mo´ãi

por eso iré cruzando los llanos inconocidos

ahechave´y haguãme umi nde resa jajai.

Y si mañana recuerdas a este bien perdido

ne añokena eguapy ha nde py`apýpe ere

se fue aquel vidente que tanto me ha querido

ohótama anga  yvytúre anítamo ouve.

Yo quiero que tú borres mi nombre despreciado

ani umi rehayhúva che rérare ipochy

que quede para ellos la carne del pecado

ko´ãga che ahejáva aikóre ijaheipy.

Letra: Emiliano R. Fernández

Música: Emilio Bobadilla Cáceres

Serenata jazmín guýpe

Arrieromi che rekópe

mbaraka che jyva ári

ko che apyka puku ári

hi´ãnte chéve añatóï.

Che kúre péina heñói

che mboraýhu ra´yíngue

ñe´ë poravopyre

ndéve guarã purahéi.

Aipotánte sapy´a

reñandu nde róga guýpe

vevúi asy nde keguýpe

hãsëro che mbaraka.

Ha upégui terepu´a

ko´a jazmín máta guýpe

rejajáivo ñasaindype

torohëtü che kamba.

Péina ko´ápe yvoty

hyakuãvu nera´arövo

ha ojayvy nde resapévo

lucero nde kypy´y.

Na epu´ãna che reindy

ko´a nde roka mbytévo

jasymi nde resapévo

taneretü nde kyvy.

Ko´embotáko añandu

ajevérö´ipopy´yï

gallokuéra osapukái

ha okokore ryguasu.

Hetakuére guyraü

ojeheka pe avatityre

ha amoite jahapetyre

orrelincha kavaju.

Hetaite mba´e pörã

ogueru ko ko´ëtï

na epáyna ehechami

oje´óiva y reka.

Ha aipópe ne vesinda

tory vaicha ombohovái

oiko ñembiso jovái

opava aipo ijeguaka.

Neï, chéko che reindy

iporãma roheja

ivai che raperã

ha hi´ári mombyry.

Ha amóina ave kuarahy

amoite ára rapópe

cerromi pa´ü mbytépe

ojajãi hata rendy.

Letra: Teodoro S. Mongelós

Música: Antonio Cardozo

------------------o----------------------o---------------

El duende de Punta Karapã

(A don José Asunción Flores)

Volverás una tarde silenciosa

Recorriendo caminos de recuerdos,

Musitando guaranias taciturnas

Que impregnaron tu tierra de canciones.

Volverás con tus pasos demorados

Derrochando ternuras infantiles

y…un cortejo de perros vagabundos

corearán con sus colas tu amistad.

Volverás por tu tierra colorada

Una tarde de enero calurosa,

Cobijado a la sombra generosa

De una extraña y brillante mariposa.

Volverás silencioso, interesado

Por el mal que padecen tus hermanos

La orfandad de tus indios aborígenes

Y la paz inmolada de los hombres.

Volverás ya lo sé, con tu ropaje

De mancebo ancestral y paraguayo,

Reclamando justicia, sin desmayo

para los que sufren penando en los caminos.

Letra: Carlos Federico Abente

Música: Pablo Ríos

------------------o--------------------o-----------------

Hoy, desde lejos

Hoy desde lejos te estoy clamando

me siento triste mitãkuña

cómo quisiera estar a tu lado

besar tus labios, consuelorã.

Ya ves mi vida cómo yo pienso

de día y de noche che ndavy´ái

cómo ya quiero tu juramento

che vy´a´ÿpa nambohasái.

Dame morocha con mil cariños

tu imagen bella ko che irürã,

ando solito ya peregrino

ha ndéve añónte che roipota.

Es tan preciosa aquella rosa

ndéve morocha nanderasái

que te parece cual mariposa

yvotýichaite rejajái.

Hay clavelina que es tan divina

rosa mosqueta ipotapy

como tus ojos que iluminan

no hay morocha, che yvoty.

Letra: Alfonso Romero Adorno

Música: Martín Escalante

Felicidades

Felicidades, bien de mi vida,

que tu destino te brinde siempre felcidades,

que un cielo hermoso

de dicha eterna

alegre siempre tu corazón.

Sea un milagro toda tu vida,

gloria enjoyada de realidad

y que tus sueños también reciban

un tierno beso de felicidad.

Letra y Música:

Cirilo R. Zayas

--------------------o--------------------o-----------------

Che noviami rokëtépe

Ajumíko tristemente nerokëme apurahéi

ha repáy ramo mi virgen aipota repu´ãmi

ama´ëvo nderehe esta noche kangymi

porque chéko ahamíta mombyrýnga ndehegui.

Reñandu ramo el amor che rehe che prendami

aipotánte resufri sapy´a ajupeve

mdaipotáinte reñohë nde resay ni michïmi

errogánte che rehe che rayhúrö añetete.

Sapy´a nderevy´airö repenságui che rehe

ku nde rádionte enohë ha ehendu polka porã

ha ere nde py´apýpe ahecha vaicha chupe

oguapy ramo oma´ë tristemi che rayhuha.

Ko che adiós mante ahejáta opytávo nendive

ndékena siempre eréva rohayhu añeteha

ha ani ni repensa rokambia haguãne che

nde che yvoty jukyete che quebranto rerekua.

Letra y Música:

Gabino Espínola

------------------------o-----------------o-------------

Rondando la ciudad

Las callejas duermen sin rumor de pasos

Asunción galana con su luna está

Y bebiendo aromas de jazmines blancos

El agente ronda, ronda la ciudad.

Presagio sin rumbo va y viene en la noche

En cambio el agente da: “Sin novedad”.

Los perros cansados de asustar peatones

Igual que sus dueños durmiéndose están.

Es larga la noche. No llega la aurora

Insomnes guitarras ya no sueñan más.

Leal a su lema “La paz de la patria”

El agente ronda, ronda la ciudad.

Letra: Rudi Torga

Música: Emilio Bobadilla Cáceres

---------------o-----------------------o----------------

Jeiko pörãve rekávo

Ohóje tetã ambuépe

jeiko pörãve rekávo

pyharevete ohasávo

roñe´ëmi ipahaite.

Aipojopývo ichupe

tesay okukúi heságui

ha oje´óivo che rendágui

ho´a pytü che rehe.

Ore mitãmi guive

Rokakuaa ojuapytéte

vy´a, saraki, pukápe,

pynandimírö jepe.

Ramoiténte upehague

naimo´ãi che mandu´ávo

aipo ha´e orerejávo

ha ohóvo mombyryete.

-Estribillo-

Jeiko pörãve rekávo

Paraguay-pe ndaikatúigui

osëva guive kuartélgui

mitã katupyryeta

tetã ambuére ohopa

ko´ëvére ijetu´úgui

ha itúa pópe ohechágui

kera yvoty ipirupa.

Mayma ikakuaa irüngue

chupe rohechaga´úva

ha hese roporandúva

akói py´yïnte ojupe.

Ndoroikuaai mavave

mba´épa oiko hekovégui

mamópa tekotevëgui

oho ha opyta ha´e.

Hepypa opaite mba´e

ha ipohýive jahavére

ñamba´apóva kokuerépe

nahembyvéi mba´eve.

Kueráigui asëta che ave

aha rei pe yvytúre

ko´ápe mbegue katúpe

che opívota katuete.

Letra y Música:

Adrían Barreto

----------------------o------------o------------------

Mi ciudad lejana

La noche silente con manto de bruma

ahoga mis sueños de volverte a ver

y en mis ansias locas, mi ciudad lejana,

evoco tus calles que alientan mi ser.

Evoco la infancia de primeros pasos

por las callejuelas de Loma Clavel,

mi Barrio Obrero no podré olvidarte

y mil serenatas a ti cantaré.

Volveré un día, mi ciudad lejana,

y al pie de tu reja brindarte mi voz,

esa voz doliente que tanto reclama

tus noches de luna, noches de Asunción.

Tu puerto Sajonia, barrio San Antonio,

Los bellos jardines que vi florecer.

También la orilla, saludando al río,

Está Chacarita, mi dicha ayer.

Romance de estrellas, Pinosã florido,

esparce en la noche su son musical

y el alba despierta con las burreritas

de sufrida estirpe, madre sin igual.

Letra: Oscar Mendoza

Música: Martín Leguizamón

--------------o--------------------o----------------------

Che Tavapy

Al volar yo de mi pueblo quedó un dulce pukavy

un amor de adolescente e inocente en Tavapy

la escuelita que me diera el abc oï mombyry

maestra, la prmera, hi´ãite ahecha jevy.

Pedacito de la historia de Antequera fue trinchera

el espejo allá a lo lejos omimbi Lago Ypoá

niño obrero, bronceado cosechero de algodón

y la lucha por la vida y por un tiempo mejor.

Tarúke, su clarinete, el jinete y su corcel

Fidelino el guitarrero y Chinita Montiel

en una serenata musitando un trovador:

no te olvides pueblo mío, soy tu hijo y tu amor.

Letra y Música:

Felipe Santiago Morel Vega

-----------------------o-------------------o-------------

Concepción yerére

Pende vállepe iko´ë

guyra iñextrañoitéva

concepcionera peiméva

peñembyaty cherehe

ko´ápe pohechase

aunque soy desconocido

ajúnte poñandumívo

ko´ãga ipahaite.

Puerto Casado-gui aju

ajehyekýi sapy´ánte

ndaha´éi de atorrante

asëva amuña yvytu

péina ko´ápe ajuhu

penendive avy´áta

águi katu aváta

kyvö aheka mborayhu.

Che mitãvepeva´ekue

aikóma pende apytépe

Primera Zona cuartélpe

mitã akãhãtãite

ymáma upehague

ndaha´evéima zoncera

opáma che yvotykuéra

upe tiémpope guare.

Ko´ãgã aju añatoïmi

ko´ã opu´ã pyahúva

noiméipa upe che rayhúva

guáina ra´y morötï

che suertese michïmi

amoneï la che áma

ha añeñandu porãma

tujágui añemo´ãguï.

Chemborari ko ro´y

asë haguã aheka

aipotánte cheirürã

ho´o poravã peky

taikoygua, taitavy

tove tahesakuape

ndaha´éitama guive

de aquella áva mbyky.

Ko ciudad-gui asëvove

ku Rincón ahechamíta

kyvömivéva Savíta

yma che vy´ahague

upegui ahase

Requejo ha upéi Belén-pe

oime peteï almacén-pe

che póncho ampeñeva´ekue.

Upévare ajapura

ko iñañáva ro´ýpe

aiko dos peligro guýpe

che ratã terã akaipa

upeháre ahã´ãmba

asëvo tanimbupágui

mamá cocina ruguágui

aityvyro che chara.

Ijami ramo ahase

ajovahéi Ypanéme

ha upéi Pedroso rokëme

taja ko´ëmba mboyve

tahechami mokoïve

tajýra estrella temprana

ku Fidencia ha Marciana

ha ta´e che re´önguete.

Horqueta ládo taha

tasë Paso Urunde´ýpe

ha umi Araujo reindýpe

tambopumi mbaraka

enseguida tahasa

pe Guaggiari ka´atýpe

Callejón  Hugua Hový-pe

Latorre-pe tapyta.

Upégui tajevymi

taguãhë Felipa´ípe

ha upe rire katu Kalípe

ajukáne sevo´i

oime kapi´i katï

ñande pytu ombyakúva

oime milómbre ha ruda

ha el puro guaravirami.

Peja tapohëtümi

lozana concepcionera

amombe´úta che réra

ikatúne poservi

chéko aikóva añemi

en esa selva lejana

che ha´e Guyra Campana

guyra pepo morötï.

Letra: Emiliano R. Fernández

Música: Gulliermo Jara

  ----------------o---------------------o-------------------

Che mba´embyasy

Aguapymíta ko ñasaindýpe

apurahéi che mba´embyasy

che morenami jukyete

resã hü pörãite

oho che reja che año.

Marãiko aju rohayhu ãichaitepeve

ou omotyre´y ko che rekove

ko´agã oime mombyry

ha oiméne ovy´a

ha che katu apyta

arojahe´o la ipore´y.

Hetaitéma ajerure

Ñandejára ha Tupãsyme

tomboumi jeýna chéve

che morena ahayhuetéva

kunu´ürãmi jevy.

Morena, mi morenita, ejumi jevýna

ma´erãiko la ne aña péicha chendive

che korasö apytépe roguerekóne

tory, joayhu ha vy´a

toguerahapa ambue angaipa.

Letra y Música:

Elenita Duarte Nunes (Elenita Silvero)

----------------o----------------------o--------------

Celina Gaona

Blanca Celina, nieve itaugüeña,

flor de la aurora, ko´ë yvoty

capullo virgen de rosa esteña

la codiciada del kuarahy.

Todo el encanto se anida en ella

su gracia canta el korochire

ella es mi cielo, mi azul estrella,

mi eterno astro, che rekove.

Por ella sueño, por ella pienso,

como un sagrario héra areko

acrecentando mi amor inmenso

siento invadido che korazö.

Solo a Celina donó Natura

con el encanto hechapyrã

su delicada, santa hermosura

ha enardecido che angaipa.

Celina es cumbre de belleza

como la virgen, tupãsymi,

su alma ostenta frágil pureza

cual silente jasy mimbi.

Ella es susurro de los boscajes,

también murmullo de ykua satï,

ella es el ángel de azul celaje

ha triunfado, kuñataï.

Hada del alba, fragante ondina,

cierzo lejano, ko´ë yvytu,

rutilo faro que me ilumina

mi idolatrada rembiayhu.

Blanca Celina, hada itaugüeña,

naciente aurora, ko´ëmbota

caro pimpollo de rosa esteña,

celeste virgen mandu´aha.

Letra: Emiliano R. Fernández

Música Alejandro Villamayor

-----------------o-------------------o---------------------

Rancho Elsa

Momento dulce y feliz

en “El rancho” conocí,

hermoso ranchito amigo

donde he soñado siempre vivir.

A orillas de la Asunción

florido ranchito estás.

Cantando las golondrinas

Sus alas bañan en el manso azul.

Contigo en el “Rancho Elsa”

con su perfume de rosas

completa sera la dicha

viviremos nuestro amor.

La luna y las estrellas

alumbrarán nuestro cielo

y en “El rancho” viviremos

eterna felicidad.

Letra: Domingo Germán

Música: Andrés R. Bobadilla

--------------o------------------o-----------------------

Canto a Yataity

Con el arpa y las guitarras de mi tierra

con el alma yo te canto Yataity.

Del trabajo y la belleza soberana

eres cuna de esplendores, Yataity…!

En tu luna y en tu aurora se aprisionan

bastidores con encantos de ysapy

y en las manos de tus lindas trabajadoras

de tus lindas tejedoras, mil bordados de yvoty.

Oh Yataity

rincón de amor donde nací

en mi cantar

quiero exaltar tu tradición

tu ao po´i.

Oh Yataity

tierra feliz

cielo de amor

en tu historial

tierra gentil

guarda su gloria el Paraguay…!

Letra y Música:

Cirilo R. Zayas y Chinita de Nicola

------------------------o--------------------o---------------

Añoro a mi pueblo

Agobiado por el dolor

a mi pueblo humilde yo regresaré

buscando sosiego y paz.

Caballero, pueblo feliz,

con su alegría y su sencillez,

mi pena calmó, volví a sonreír.

Como en sueños volví a vivir

las horas felices de mi niñez,

los momentos de amistad,

de sana felicidad

que calmó mi angustia y me dio la paz.

Amanece, las aves con su trinar,

regalo de Dios.

Los labriegos se cruzan, se saludan, luego se van.

En los surcos hay vida, armonía

y canto de amor.

La alborada anuncia un nuevo, feliz despertar.

!La emoción, la alegría, el color,

al amanecer reinan ya!

Quiera Dios mi pueblo austero,

altivo, sano y siempre feliz

como ayer, como hoy,

caminante cansado de andar

al regresar

para gozar de tu calor,

tu sencillez para cantar

canto de amor, himno de paz.

Letra: Alberto de Luque

Música: Herminio Giménez

---------------------o------------------------o--------------

Ñande sy

(Al Grupo Generación: Alejo, Pedro y Enrique

Benítez y Adolfo Arregui, mitã añoasyngue

ahy´o  kyrýïva ayvu purahéipe ijojaha´ÿva)

Oimépane aje ojuhúva

mborayhu imbaretevéva,

ako ñande sy ome´ëva

purahéipe hekomíme

ñakãmbúvo mitãmíme

huguyry iñe´ã oñamíva.

Oiméne, ndagueroviái,

ha´eichaite ipy´a rendúva

ha´eichagua iñe´ã rusúva

omohendávo anga´u,

porë´ÿ ha mba´embyasy

jahejáva taperére

kepoayhu remimuñáme.

Oimépane aje ikatúva

hesarái poñyharére

jaguatava´ekue sái jerére

mborayhúpe sambyhy.

Neï, jaropurahéi

ñande sy marangatu

heramínte ne kumbyre

opa haguã py´apy.

Letra: Carlos Federico Abente

Música: Alejo Benítez

 


Nanawa

Quebrachal de gloria sin fin,
campo de Nanawa,
para ti, mi polca de amor,
chaqueño fortín.
Tu muralla humana colosal
reverdece el viejo lauredal.

El hombre de tu trinchera
sufre en su carne y no dice un ay!
Sobre el Chaco está la estrella
más luminosa del Paraguay.

La sangre más leal,
bautismo de dolor,
regó la flor del quebrachal;
triunfal suena el clarín
y un !Viva a la Nación!:
Voz de león
que saluda al fortín.
Signo rojo blanco y azul
ondea en tu cielo.

A Nanawa, hurra, salud!
Exclama Guarán
desde su sepulcro con fervor,
y a tu soldadito defensor.

Ostenta hoy mi guitarra
Laurel y rosa en su diapasón,
el viento sobre sus alas,
lleva a tu bosque mi corazón.

Sonríe al porvenir
la aurora de un amor,
no habrá rencor
del guaraní.

Será de libertad
mañana tu oración
en floración
de justicia y de paz.

Letra: Carlos Miguel Jiménez
Música:  Julián Alarcón

Yvága Potrero Yvaté


Ymaite guivéma niko nde che valle
Potrero Yvaté  rohechaga’u
hi’âitéva chéve romonde yvotýpe
ha ajávo nde ypýpe romokunu’û.

Santani ypyetépe oî pe ahayhúva
ñu hovy mbytépe ha’e ojajái
upépe aguahêvo che py’a kyrýîva
che sy raêtéke taha tahetû.

Taime aimehápe jepe mombyrýrô
chehegui ndopíri ko techaga’u
hi’ânteva chéve aveve guyráicha
aha nde rechávo, romomaitei.

Oime Palo Blanco osyry mbeguéva,
Ykua Mborevi ha Paso Arasa,
Karanda’yty; López rapekuéva
ipyko’êmíva ne’îrâ oguepa.

Tupao rovái opyta nde plaza
hovyû asýva, hecharamomby;
ko’êramoiténte ne rendápe aháne
amondohoitévo vy’a’ÿ puku.

Letra: Mario Rubén Álvarez
Música: José Magno Soler

 

 

Guyra Campana - Ave nacional del Paraguay

Guyra Campana
(Procnias nudicollis)